یادگەھا مەلا مستەفا بارزانی وەک ژێدەر و بەلگەیا شوررەشێن کوردی
ڕوکار شێخ تەھا
دناڤ ھەر نەتەوە و دەڤەرەکێ دا سەرکردە و رێبەرەك دەردکەڤیت کو رۆل و پێگەھەکێ جودا ھەیە، ل کوردستانێ ژی مەلا مستەفا بارزانی وەکو رێبەرەک بو ڤی نەتەوەی خودان رۆل و کارێزمایە، نوکە ژی کو ئەڤ یادیگەھا بو ھاتیە ڤەکرن پشتراستم ئێکە ژ کارێن باش و پێدڤییە زویتر ژی ھاتبا ڤەکرن.
ئەڤ یادیگەھە دێ جھەک بیت بو ساخکرنا رۆل و پێگەھێ پێشمەرگەی وڤەکولینێن زانستی بو شورەشێن کوردستانێ. بارزانیێ نەمر بتنێ مولکێ پارتی دیموکراتی کوردستان نینە، بەلکو مولکێ ھەموو نەتەوا کوردە. ل ھەر جھەکێ چرایەک وچریسکەک بو کوردان سەرھلدابیت ئەو بارزان و بارزانی ئێکەم شاھسوارێ ڤێ مەیدانێ بوون و خو گەھاندینە وێ شورەشێ وەکو پێشمەرگەیەکێ گیان ل سەر دەست و وێرەک د مەیدانێ دا ئامادە دبوون.
ئەگەر بێین و تەماشەی مێژوویا دەڤەرا بارزان بکەین یان بەحسێ شورەشێن کوردستانێ بکەین، نەشێین رۆل و پێگەھێ شورەشێن بارزان ژبیر بکەین. ل شورەشێن بارزان و پێشی بارزانیێ نەمر ژی ل سەردەمێ شێخ عەبدولسەلامێ برا مەزنێ مەلا مستەفا بارزانی سالا (١٩٠٧ـێ زایینی) و خواستێن وی بو سەربەخۆیا کوردستانێ و داخوازیێن رەوایێن تایبەت بو شێوازێ حکومرانیا دەڤەرێن کوردی، کو سولتانێ عوسمانی وەکو مەترسیەکێ تەماشەی داخوازیێن وان دکر و بوو ئەگەرێ ھێرش و کاڤلکاری و سوتاندنا دەڤەرا بارزان وئاوارەکرنا خەلکێ وێ دەڤەرێ و رەشکرنا مالباتا بارزانیان ب ژن و زارۆک ڤە، تا کو دوماھی جار خیانەت ل شێخ عەبدولسەلام بارزانی کرن و ل سالا (١٩١٤ـێ زایینی) سێدارەدان، ئەڤ ئێک ژی بەلگەیە ل سەر خەبات و تێکوشینا ڤێ دەڤەرێ.
پاشی شێخ عەبدولسەلام بارزانی برایێ مەزنێ مەلا مستەفا بارزانی، کو ب شۆرەشا بارزانی ناڤدارە ل (١٩٣٢ـێ زایینی) دژی ئینگلیزییان وەربگرین، ئەو ژی ب ھەمان شێوە خواست و ئارەزوویا وی بو شورەش و بەرخودانێ درێژیێ پێ د دەت. ھەروەسا جارەکا دیتر دبن سەرکردایەتیا شێخ ئەحمەدێ بارزانی و ب فەرمانا مەلا مستەفا بارزانی ل سالا (١٩٤٣ـێ زایینی) شورەش دژی حکومەتا مەلکێ عیراقێ و ئینگلیزی دەستپێکر. ل سالا (١٩٤٥ـێ زایینی) ب فەرمانا مەلا مستەفا بارزانی دگەل چەند چەکدارێن بارزانیان خۆ دگەھیننە کومارا کوردستان ل مھابادێ. گەشبوونا ستێرا رێبەرێ کورد مەلا مستەفا بارزانی دەنگڤەدا. پشتی رووخانا کومارا کوردستان ل مھابادێ، حکومەتا پاشایێ عیراقێ رەزامەندی نەدا بو ڤەگەریانا مەلا مستەفا بارزانی ب ھیچ رەنگەکێ، ژبەر ھندێ رێکا سوڤیەتێ ھەلبژارد و خۆ رادەستی ئیرادا داگیرکەران نەکر. پشتی مانا وی ب نێزیکی (١٢) سالێن ئاوارەییێ و ژیانەکا پری سەخت ل سالا (١٩٥٨ـێ زایینی) ڤەگەرانە نشتیمانی.
بەرپابوونا شورەشا ئەیلولا مەزن کو ئێکەم شورەشا نەتەوەیا کورد و کوردستانی بوو، کو تەماما کوردستانێ بخوڤە گرت و بوو شورەشەکا سەرتاسەری ھەر ژ زاخۆ ھەتا کو خانەقین، ئەم دشێین بێژین تاکە شورەشە د مێژوویا بزاڤا رزگاریخوازا کوردستانێ دا کو جھێ شانازی و شەرەفێ یە بو تەماما خەلکێ کوردستانێ، شیا بەرھەم ھەبیت و رێککەفتناما (١١ـی ئادارێ) پەیدا بکەت و جھگیر بکەت. دشێن بێژین بارزانیێ نەمر ھەموو تەمەن و ژیانا خۆ ژ پێخەمەت ماف و ئازادیا گەلێ خو بو خوشگوزەرانیا وان تەرخان کربوو.
ھەردەم د مێژوویا بزاڤا رزگاریخوازیا کوردستانێ دا دێ وەکو ستێرەکا پرشنگدار مینت وپشتراستم ئەڤ یادیگەھە دێ بیتە ئەرشیفەکێ مەزنێ کوردان ل سەر شورەشێن جیاواز و چالاکی و قوربانیدانا گەلێ کورد بو گەھشتن ب مافێن خو یێن رەوا.
سەرێ رێز و نەوازشێ دادنڤینین بو شەھیدێن کورد و کوردستانێ و سەروەرێ شەھیدان بارزانیێ نەمر و کاک ئیدریسێ ھەردەم ساخ.
* ئەڤ گۆتارە ل مالپەرێ رۆژنامەیا خەبات هاتیە بەلاڤکرن.
